Badania
Prace badawcze prowadzone w Katedrze obejmują: warzywnictwo polowe i pod osłonami, grzyby uprawne oraz rośliny przyprawowe i lecznicze. Szczególnie duży był i jest zakres badań prowadzonych nad szparagiem, brokułem, kapustą, porem, selerem, fasolą szparagową, grochem zielonym, marchwią, pomidorem, ogórkiem, papryką, pieczarką, boczniakiem, shiitake, truskawką i bazylią. Do najistotniejszych zagadnień problematyki badawczej Katedry należą: ocena przydatności odmian do bezpośredniego spożycia i przetwórstwa, nawożenie warzyw, potrzeby wodne i nawadnianie, sterowanie plonowaniem ze szczególnym uwzględnieniem przyspieszania, płodozmian, nawozy zielone, zwalczanie chwastów, podłoża, metody uprawy w nieogrzewanych tunelach foliowych, szczepienie na podkładkach, stosowanie fertygacji, podłoża i metody uprawy grzybów, hodowla twórcza i zachowawcza, a także opracowanie metod produkcji materiału rozmnożeniowego oraz modeli wzrostu i plonowania.
Wyniki badań zostały przedstawione w ponad 650 publikacjach naukowych i wykorzystane w opracowaniu ponad 90 książek, uwzględniając kilkakrotne wydania niektórych z nich. Wykaz publikacji naukowych i książek został zamieszczony na stronie internetowej Katedry. Wyniki badań były prezentowane na licznych naukowych konferencjach i sympozjach międzynarodowych i krajowych. Zostały one przekazane do zastosowań praktycznych w formie blisko 750 artykułów popularno-naukowych, setek prelekcji i szkoleń, a także w postaci około 30 umów wdrożeniowych. Doświadczenie badawcze pracowników Katedry było też wykorzystywane do doradztwa i opracowania ekspertyz. Duża jest również aktywność Katedry w organizowaniu konferencji i sympozjów naukowych.
W realizacji badań Katedra współpracuje z placówkami zagranicznymi i krajowymi, między innymi Uniwersytetem Humboldta w Berlinie, Uniwersytetem w Palmerston North w Nowej Zelandii, Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytutem Warzywnictwa w Skierniewicach, Centralnym Ośrodkiem Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupii Wielkiej, Katedrami Warzywnictwa innych uczelni rolniczych, Katedrami naszego Wydziału, a także z firmami komercyjnymi, w tym zwłaszcza firmami hodowlano-nasiennymi.
Wykaz realizowanych tematów badawczych
1. Ocena odmian szparaga do uprawy w Polsce
2. Sterowanie plonowaniem szparaga
3. Wpływ przedplonów na zdrowotność i jakość karp szparaga
4. Gromadzenie i waloryzacja genotypów szparaga
5. Metody otrzymywania roślin haploidalnych i dihaploidalnych szparaga
6. Wpływ osmotycznego kondycjonowania na kiełkowanie i wschody roślin z rodziny Apiaceae
7. Wpływ laserowania nasion na plonowanie papryki w tunelu foliowym
8. Wpływ sposobu, terminu uprawy na plon ziela i jakość surowca trzech odmian bazylii
9. Wpływ niektórych czynników na jakość wybranych roślin przyprawowych w uprawie pojemnikowej
10. Ocena przydatności różnych metod nawadniania i fertygacji w uprawie kapusty, ogórka i kalafiora
11. Wpływ energii promieniowania słonecznego oraz potencjału wodnego gleby na plon i jakość marchwi
12. Wpływ warunków atmosferycznych i potencjału wody w glebie na produkcję suchej masy w roślinach marchwi
13. Ocena nowych odmian kilku gatunków warzyw uprawianych w polu i pod osłonami
14. Wpływ temperatury w uprawie polowej na plonowanie i jakość brokuła
15. Wpływ podłoży na plonowanie i wartość biologiczną ogórka, papryki i pomidora drobnoowocowego uprawianych w szklarni nieogrzewanej
16. Wpływ podłoży i rodzaju sadzonek na plonowanie truskawki w nieogrzewanym tunelu foliowym
17. Metody produkcji i przydatność różnego rodzaju sadzonek do sterowanej uprawy truskawki pod osłonami
18. Doskonalenie materiału rozmnożeniowego grzybów uprawnych
19.Wpływ metod uprawy na plonowanie i wybrane cechy plonu pieczarki, boczniaka, shiitake, czernidłaka i innych grzybów uprawnych
20. Ulepszanie materiału rozmnożeniowego pieczarki dwuzarodnikowej Agaricus bisporus (Lange) Sing. przy wykorzystaniu kultur jednozarodnikowych, wielozarodnikowych i krzyżówkowych
21. Próba oceny warunków i adaptacji środowiska do uprawy pieczarek w kopalniach
Działalność naukowo-badawcza w latach 2006-2015
Realizowane w Katedrze prace badawcze obejmowały: metody uprawy warzyw i grzybów; przyspieszanie i sterowanie plonowaniem; modele wzrostu i plonowania; ocenę przydatności odmian i podłoży; produkcję grzybni; prowadzenie banku genów szparaga i grzybów uprawnych; zagadnienia dotyczące inżynierii ogrodniczej.
Badania dotyczyły: warzyw uprawianych w polu (szparag, brokuł, kapusta, marchew, pomidor i inne), warzyw uprawianych pod osłonami (pomidor, truskawka i inne), grzybów (pieczarka, boczniak, twardziak i inne), roślin zielarskich (bazylia, koper i inne).
Większość prac badawczych była finansowana poprzez projekty badawcze, czyli granty, a tylko mała część z funduszy w ramach dotacji na utrzymanie potencjału badawczego (dawniej działalność statutowa) oraz dotacji na rozwój naukowy młodych naukowców oraz uczestników studiów doktoranckich (dawniej badania własne). Część prac badawczych była zlecana przez różne instytucje i firmy komercyjne.
W Katedrze w latach 2006-2015 realizowano lub uczestniczono w 20 następujących projektach badawczych (grantach):
- Model plonowania szparaga036 26), kierownik prof. dr hab. Mikołaj Knaflewski, 2004-2007;
- Ocena możliwości wykorzystania produktów przygotowanych na bazie suszu grzybów boczniaka Pleurotus ostreatus i shiitake Lentinus edodes w żywieniu osób z hiperlipidemią oraz wegetarian (2PO6T 080 29), kierownik dr inż. Julita Reguła, 2005-2008;
- Wpływ niektórych czynników w bezglebowej produkcji sadzonek truskawki na ich liczbę i jakość oraz wartość plonotwórczą (081 30), kierownik dr inż. Jolanta Lisiecka, 2006-2008;
- Wpływ niektórych czynników na wzrost grzybni i plonowanie lakownicy lśniącej Ganoderma lucidum (Fr.) Karst.044 30), kierownik dr hab. Krzysztof Sobieralski, grant promotorski, 2006-2008;
- Zastosowanie integrowanych metod zwalczania Trichoderma w uprawie pieczarki Agaricus bisporus
i boczniaka Pleurotus sp. (2PO6R30), kierownik dr hab. Krzysztof Sobieralski, 2006-2009; - Wpływ podłoża na wzrost grzybni i plonowanie boczniaka mikołajkowego Pleurotus eryngii (Fr.)310 060 32), kierownik dr hab. Krzysztof Sobieralski, grant promotorski, 2007-2008;
- Pozyskiwanie i waloryzacja zasobów genowych grzybów uprawnych310 058 32/2762), kierownik dr hab. Krzysztof Sobieralski, 2007-2010;
- Doskonalenie materiału rozmnożeniowego twardziaka jadalnego - Lentinus edodes (Berk.). Sing.310 224 733), kierownik dr hab. Marek Siwulski, 2007-2010.
- Proteomika mitochondriów kalafiora (Brassica oleracea var. botrytis)warunkach stresowych (NN 303 338 85), kierownik dr Michał Rurek, 2008-2010;
- Degradacja WWA i akumulacja metali ciężkich przez grzyby uprawne w świetle ich zastosowania w remediacji gleb i ścieków305 045 836), kierownik dr Kinga Drzewiecka, 2009-2012;
- Doskonalenie wybranych cech jakościowych owocników pieczarki dwuzarodnikowej Agaricus bisporus (Lange) Imbach310 089 037), kierownik prof. dr hab. Romuald Górski, 2009-2012;
- Opracowanie naukowych podstaw towarowej produkcji lakownicy lśniącej Ganoderma lucidum310 083 636), kierownik prof. dr hab. Mirosława Ziombra, 2009-2012;
- Produkcja fotosyntetyczna w pierwszych latach uprawy a plonowanie szparaga310 095 036), kierownik: prof. dr hab. Mikołaj Knaflewski, 2009-2013;
- Wpływ rodzaju podłoża i czynników uprawowych na wzrost grzybni i plonowanie polówki wiązkowej Agrocybe aegerita (Brig.) Sing.310 035 739), kierownik prof. dr hab. Marek Siwulski, 2010-2012;
- Bioakumulacja metali ciężkich przez grzyby jadalne miarą zanieczyszczenia środowiska305 372 538), kierownik dr Mirosław Mleczek, 2010-2013;
- Remediacja gleby zanieczyszczonej WWA, PCB, BTEX z wykorzystaniem podłoży pochodzących z uprawy grzybów305 372 438), kierownik dr Monika Gąsecka, 2010-2013;
- Sterowanie światłem w uprawie bazylii pospolitej (Ocimum basilicum L.) i melisy lekarskiej (Melissa officinalis L.) w pojemnikach310 444 538) kierownik dr Barbara Frąszczak, 2010-2014;
- Optymalizacja zużycia wody w uprawie kalafiora310 300 239), kierownik dr inż Alina Kałużewicz, 2010-2014;
- Food to Waste to Food (Przetwarzanie odpadów organicznych na żywność), akronim: F2W2F (ECO/11/388), projekt UE, wspólnie z partnerami zierownik części projektu realizowanej w UP w Poznaniu: dr inż. Włodzimierz Krzesiński, 2012-2015;
- Analiza wybranych procesów fizjologicznych oraz zmian w obrębie proteomu mitochondrialnego kalafiora podczas stresu suszy (2011/03/B/NZ9/37), kierownik dr inż. Włodzimierz Krzesiński, 2012-2016.
W ramach funduszy na utrzymanie potencjału badawczego od 1995 roku realizowany był jeden temat badawczy, którego tytuł ulegał modyfikacji, a obecnie brzmi Opracowanie i doskonalenie metod produkcji warzyw i grzybów o walorach prozdrowotnych z uwzględnieniem postępu biologicznego i ochrony środowiska. Obejmował on szereg zadań takich jak: Ocena odmian i optymalizacja sterowania okresem zbioru szparaga; Opracowanie technologii uprawy lakownicy lśniącej Ganoderma lucidum (Fr.) Karst.; Przydatność różnych podłoży do szklarniowej uprawy pomidora w systemie fertygacji; Gromadzenie i waloryzacja zasobów genowych grzybów jadalnych i leczniczych oraz opracowanie metod ich długotrwałego przechowywania; Wpływ zróżnicowanej barwy światła na wielkość i jakość plonu roślin przyprawowych; Wpływ czynników środowiska na wzrost i plon różnych gatunków warzyw.
Z dotacji na rozwój młodych naukowców oraz uczestników studiów doktoranckich realizowane były między innymi takie zadania jak: Wpływ niektórych czynników na wzrost i plon kilku gatunków warzyw; Wpływ niektórych czynników na jakość sadzonek truskawki (Fragaria x ananassa Duch.); Wpływ warunków wzrostu brokuła na zmiany morfologiczne i fizjologiczne; Wpływ nawadniania kroplowego i fertygacji na wzrost i plon kilku gatunków warzyw uprawianych w polu; Wpływ kilku czynników na wzrost i plon roślin przyprawowych w uprawie pojemnikowej; Porównanie wielkości, jakości plonu oraz zawartości, witaminy C i polifenoli w różach i łodydze 10 odmian brokuła; Wpływ temperatury w uprawie polowej na plonowanie i jakość róż brokuła; Wpływ wybranych czynników na wzrost grzybni i plonowanie boczniaka; Cechy morfologiczne i fizjologiczne rocznych siewek szparaga (Asparagus officinalis L.) jako wskaźniki ich potencjalnego plonu; Korelacje między niektórymi cechami roślin w poprzednich latach i plonowaniem siedmiu odmian szparaga; Doskonalenie metod otrzymywania roślin supermęskich Asparagus officinalis L.; Wpływ różnych dodatków białkowych na wzrost grzybni i plonowanie lakownicy lśniącej Ganoderma lucidum (Fr) Karst.; Wpływ sposobów przyspieszania na plonowanie ziemniaka wczesnego Solanum tuberosum L.; Wykorzystanie kompostowanego papieru biurowego suplementowanego masą pofermentacyjną z biogazowni oraz wermikulitu ekspandowanego, jako alternatywa dla okrywy torfowej w uprawie grzybów.
Katedra realizowała także badania zlecone, takie jak na przykład: Wpływ aktywatorów z oferty firmy Arysta LifeScience Polska Sp. z o.o. na plonowanie pomidora w uprawie polowej, marchwi cebuli i ziemniaka; Wpływ preparatu Aminoflor na liczbę i jakość sadzonek truskawki oraz ich wartość plonotwórczą; Prowadzenie i waloryzacja kolekcji szparaga (Asparagus officinalis L.).
W realizacji badań Katedra współpracowała lub współpracuje z jednostkami zagranicznymi i krajowymi, takimi jak między innymi: Vienna University of Technology - Institute of Chemical Engineering; Katedra Farmakognozji Uniwersytetu Medycznego w Lublinie; Zakład Biochemii UMCS w Lublinie; Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Instytut Genetyki Roślin PAN w Poznaniu; Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, katedry warzywnictwa innych uczelni przyrodniczych i rolniczych, katedry z innych wydziałów naszej Uczelni oraz firmy komercyjne, w tym z Norwegii i Holandii.
Do najważniejszych osiągnięć pracowników Katedry należą - w dziale warzywnictwo polowe: dokonanie oceny wpływu terminu kończenia zbiorów na plonowanie szparaga; opracowanie metod otrzymywania roślin supermęskich szparaga i dwufazowej metody ukorzeniania mikrosadzonek z kultur pylnikowych; zgromadzenie i waloryzacja ponad 300 genotypów szparaga znajdujących się w banku genów; wykazanie przydatności różnych nawozów, aktywatorów wzrostu w uprawie oraz ocena plonowania odmian kilku gatunków warzyw, takich jak: brokuł, szparag na zielone wypustki, marchew, cebula i inne; określenie intensywności fotosyntezy netto oraz transpiracji pomidora i brokuła w zróżnicowanych warunkach wilgotności gleby; określenie wpływu sposobu nawożenia oraz metody uprawy na wielkość plonu dwóch odmian pomidora gruntowego; budowa matematycznych modeli wzrostu i plonowania kilku gatunków warzyw; w badaniach z zakresu warzywnictwa pod osłonami: opracowanie projektu i wybudowanie innowacyjnej cieplarni aktywnej BBBLS, wykorzystującej pianę do izolacji termicznej ścian i dachu w Stacji Doświadczalnej w Marcelinie, w ramach międzynarodowego grantu Food to Waste to Food (F2W2F); zaprojektowanie i wykonanie specjalistycznego sytemu do kontroli i sterowania klimatem oraz nawadnianiem i nawożeniem roślin w cieplarni aktywnej BBBLS; określenie przydatności kilku biostymulatorów w produkcji sadzonek truskawki; dokonanie oceny przydatności podłoży z włókna drzewnego, włókna kokosowego i wełny mineralnej do uprawy pomidora szklarniowego; określenie potrzeb świetlnych i cieplnych roślin przyprawowych w uprawie pojemnikowej; określenie wpływu barwy światła na dynamikę wzrostu, skład chemiczny i intensywność fotosyntezy roślin przyprawowych w pojemnikach; w badaniach nad grzybami uprawnymi: zarejestrowanie w GenBank 88 ras i izolatów grzybów (2010-2012); pozyskanie ze stanowisk naturalnych i waloryzacja zasobów genowych różnych gatunków grzybów z rodzaju Agaricus, Pleurotus, Flammulina, Coprinus, Ganoderma, Phellinus; dokonanie charakterystyki molekularnej 80 izolatów Trichoderma pleuroticola oraz T. pleurotum pozyskanych z polskich boczniakarni; określenie przydatności odpadów przemysłu włókienniczego do uprawy grzybów; opracowanie metody produkcji lakownicy lśniącej przy wykorzystaniu nowych i zmodyfikowanych podłoży; opracowanie metod zwalczania chorób pochodzenia grzybowego w uprawie pieczarki i boczniaka; wykazanie możliwości wykorzystania grzybów w bioremediacji gleb zanieczyszczonych substancjami toksycznymi; wzbogacenie kolekcji grzybów o nowe taksony; uzyskanie dwóch patentów na unikalną w skali światowej hodowlę owocników żółciaka siarkowego i porka brzozowego.